Çam Fıstığı

Çam Fıstığı, Fıstık çamının kozalağından çıkartılan çam fıstığı, sert kabukların kırılması ile elde edilen besin değeri çok yüksek bir olan besin maddesidir. Çam fıstığı Akdenize kıyısı olan bütün ülkelerde yetiştirilmektedir. Bu ağacın 20 metreden fazla uzunluğu olan geniş ve tepeli bir çam türüdür. Fıstık çam'ın meyvesini vermesi ve kozalaklarını oluşturması uzunca bir zaman almaktadır. Ancak kozalak üretim 20 yaşından sonra başlamaktadır. Çam Fıstığı yenilebilmekte olan ve ticari bakından üreticiye ciddi anlamda gelir sağlanmaktadır. Ülkemizde Muğla, Aydın, İzmir ile Bergamaya bağlı kozak yöresinde ciddi anlamda üretimi yapılmaktadır.

Ülkemizde çam fıstığı TSE tarafından 3 farklı tipe ayrılmıştır. Bu ayrılma fıstığın görüntü ve tadına göre TSE tarafından düzenlenmiştir. Bunlar ise;

1- Kozak tipi çam fıstığı; iri, yumuşak ve dolgun gövdelidir.

2- Aydın tipi çam fıstığı; irili ufaklı ve az dolgun gövdelidir.

3- Maraş tipi çam fıstığı; uzun, ince ve ağızda dağılan gevrek bir tada sahiptir.

Çam fıstığının çok farklı alanda kullanımı vardır. Besin değeri oldukça yüksektir. Bu sebeple savaş yıllarında askerlere yedirilmiştir. Bal ile ezilerek birlikte macun kıvamına getirilerek ezildiğinde kuvvet verici olarak kullanılmaktadır. Akciğer, bronşit ve verem hastalıklarının çabuk iyileşmesini sağlar. Kalp rahatsızlığına iyi gelmekle kolesterolü korur. Bazı yemeklere lezzet verdiğinden dolayı kavrulmuş bir şekilde veya çiğ olarak konulur. Annelerimizin mutfaklarında özellikle zeytinyağlı dolmalar ile un helvasında kullanılmaktadır. Ancak günde 25 gramdan fazla tüketilmemelidir.

Çam Fıstığı ağacı gençken yuvarlakken, yaşlı halde dağınık şemsiye tarzlı bir yapıya sahiptir. Gençken hızlı bir şekilde büyür. 20-25 metreye kadar boyu uzar. Düzgün bir gövdeye, bu gövdeden dik olarak uzanan yatay duruşlu dallara sahiptir. İğne yaprakları parlak ve yeşil renklidir. 10-20 cm uzunlukta olup uç kısımları toplu iğne ucu gibi sivridir. Yetişme yeri yönünden sorun çıkartmayan bir ağaç türü olmayan çam fıstığı ağacı. Neredeyse her türlü toprak türünde yetişmektedir. Güneşli yerleri seven bir tür olan çam fıstığı ağacı, fakir, killi topraklarda da canlılığını yitirmezler. Sert ve soğuk iklimlerde gelişemezler ancak canlılığını da yitirmezler. Çam fıstığı ağaçlarının ışık isteği fazladır.

Üreticinin geçimi yönünden oldukça önemli bir yere sahip olup, gıda sanayinde kullanılmaktadır. Fıstık çamı coğrafi olarak yayılışına Portekiz ile başlar Suriye'ye kadar devam eder. Üç yıl gibi bir sürede olgunluğa erişen kozalaklar ancak üçüncü yılın Ocak-Mayıs ayları arasında toplanmaktadır.